De rol van het endorfine-systeem bij Parkinson-klachten

Bron: BrainQ

In dit artikel lees je:

Hoe Parkinson wordt bezien vanuit de epigenetica 

Welke gevolgen een uitgeput endorfine-systeem heeft

Hoe voeding- en plantstoffen kunnen helpen bij Parkinson-klachten

Wat Nederland Slank kan betekenen?

We schreven al eerder in deel 1 van dit artikel over de rol van voeding bij Parkinson-klachten. In deel 1 lees je meer over Parkinson en Parkinsonisme, over belangrijke oorzaken en over voedings- en leefstijladviezen bij Parkinson-klachten. En in dit artikel leggen we je uit hoe het endorfinesysteem een rol kan spelen bij Parkinson-klachten.

Meer over endorfineherstel lees je ook in: Wat kan endorfineherstel voor jou betekenen.  

Bron: BrainQ

Epigenetica: een nieuwe kijk op ziekten

Iedere Parkinson is anders

Dankzij inzichten uit de epigenetica weten we dat ziekte een complex geheel is, waarbij oorzaken multifactorieel zijn. Niet alleen spelen biochemische verstoringen, al dan niet genetisch bepaald, in het lichaam een rol, maar kunnen ook emotionele, cognitieve, gedrags-, sociale en maatschappelijke triggers van invloed zijn op verstoringen.

Zo kunnen langdurige omgevingsfactoren - denk aan verkeerde voedingskeuzes, chronische stress, early life- of actuele trauma’s, het veelvuldig gebruik van drugs, alcohol of geneesmiddelen – van invloed zijn. En vaak gaat het dus om een combinatie van factoren, waarbij in de optelsom de disbalans zo groot wordt dat het lichaam niet meer in staat is om deze te herstellen en er ziekte ontstaat. Ook Parkinson en Parkinsonisme kunnen vanuit deze visie worden bezien.

Gezondheidswinst is mogelijk

De naam epigenetica geeft al aan. Het gaat om een integrale – en dus een meerledige en bij voorkeur zo volledig mogelijke - kijk en aanpak die de genetica, dus iemands aanleg, overstijgt. ‘Epi’ betekent ‘boven’ of ‘op’ - dat wat bovenop de genetica komt. Aan veel omgevingsfactoren kunnen we gelukkig iets doen. En hoe vollediger we iets aanpakken, hoe groter de kans op gezondheidswinst.

De ziekte van Parkinson en Parkinsonisme zijn helaas nog niet te genezen. Wel kunnen we dingen doen om de progressie van de ziekte mogelijk te vertragen en om klachten te verminderen. In dit artikel beschrijven we, in aanvulling op het eerste deel, een aantal aspecten die aanknopingspunten kunnen bieden voor behandeling.

Homeostase en allostase

Het lichaam kent meerdere manieren om disbalansen en verstoringen te herstellen. Het streeft in feite continu naar homeostase, een nauw fysiologisch evenwicht binnen bepaalde grenzen, bijvoorbeeld je lichaamstemperatuur en pH-waarde in je bloed. Daarnaast kent het lichaam allostatische processen. Deze zijn dynamischer en hebben een bredere bandbreedte. Ze zorgen ervoor dat het lichaam ook onder extreme omstandigheden toch kan blijven functioneren (evolutionair overleven).

De bloeddruk, het hartslagritme, de bloedsuikerspiegel en adrenaline- en cortisolspiegels zorgen hier bijvoorbeeld voor. Bij ziekte hebben deze processen vaak langdurig onder druk gestaan. Er is dan sprake geweest van een voortdurende allostatic load, ofwel een zwaar ondermijnende belasting van het lichaam.

Bron: BrainQ

Het endorfinesysteem als reset-systeem

Het endorfinesysteem is een ander belangrijk systeem dat het lichaam kan helpen om ‘te resetten’ bij een disbalans. Een gezond endorfinesysteem reguleert het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Centraal in dit systeem staat het POMC-gen (pro-opiomelanocortine-gen). Dit gen zorgt voor de aanmaak van endorfine en reguleert andere belangrijke processen zoals onder meer de energiehuishouding, stressweerstand, immuniteit en wondheling.

Endorfinen (afkomstig van endo en morfine = een door het lichaam aangemaakte stof die lijkt op morfine) zijn neurotransmitters. Ze zorgen er onder meer voor dat je minder pijn voelt, ze verhogen je weerstand, verminderen angst en zorgen voor een geluksgevoel.

Bron: BrainQ

Uitputting van het endorfinesysteem bij Parkinson-klachten

Hoe ontstaat dit en wat zijn de gevolgen?

Het endorfinesysteem kan uitgeput raken. Meestal ligt de oorzaak in onze leefstijl.

Onze huidige levensstijl brengt veel stress met zich mee. We rennen de hele dag van hot naar her, bewegen vaak te weinig, eten in veel gevallen niet gezond genoeg en zitten het grootste deel van de dag binnen, turend naar een scherm. Al die stress proberen we onbewust te compenseren. Met een pizza, een ijsje, een glas wijn of een slaappil. We zijn zo moe, we hebben zo hard gewerkt, we vinden dat we dat hebben verdiend.

Er is alleen wel een flinke keerzijde aan al die compensatie in de vorm van chips, chocolade en koekjes: ze helpen maar kortstondig en ze putten de werking van ons endorfinesysteem uit. Het gevolg is een falend beloningssysteem waarbij je steeds meer nodig hebt om je nog een beetje blij en voldaan te voelen.

Als het “gaspedaal” van het endorfinesysteem uitgeput raakt, dan ontstaat er een bepaalde ongevoeligheid, resistentie, zoals hierboven beschreven. Stoffen die worden aangestuurd door endorfine en enkefaline werken daardoor minder goed, zoals dopamine, oxytocine, GABA en insuline. Het rempedaal van het endorfinesysteem, namelijk de stof dynorfine, is dan overactief.

In de huidige maatschappij hebben veel mensen hier last van. Klachten kunnen zijn: mentale overbelasting, ADHD-achtige symptomen, depressieve en angstige gevoelens, verslavingen en allergieën. Dynorfine remt glutamaat in de hersenen, maar zorgt eveneens voor onrust en prikkelbaarheid. Uiteindelijk kan er dynorfineresistentie ontstaan en kan glutamaat gaan domineren. Dit is een belangrijke oorzaak van oxidatieve stress en tal van ziektes waaronder degeneratieve aandoeningen, zoals Parkinson of Parkinsonisme.

In dit artikel wordt de werking van het endorfine systeem uitgebreid uitgelegd.

Bron: BrainQ

Een verlaagde insuline en dopamine-gevoeligheid bij Parkinson-klachten?

De downregulatie van het endorfinesysteem kan ertoe leiden dat ook dopamine en insuline minder goed werken. Het hormoon insuline wordt door de pancreas aangemaakt om de bloedsuikerspiegel te reguleren. Steeds meer mensen hebben, onder meer vanwege ongezonde voedingskeuzes last van insulineresistentie en (pre)diabetes. Hersenencellen hebben vier keer meer insuline nodig dan de rest van het lichaam, omdat ze geen energievoorraad kunnen aanleggen.

Soms wordt gesproken van diabetes type 3, ofwel hersendiabetes, als insuline onvoldoende werkt in de hersenen. Dit speelt een rol bij degeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson en Parkinsonisme. Een goede insulineproductie en insulinegevoeligheid is nodig voor het functioneren van het beloningssysteem. Insuline activeert ongeveer 50% van de dopaminerge activiteit. Zijn er onvoldoende insulinereceptoren en is er sprake van insulineresistentie, dan wordt er onvoldoende dopamine geactiveerd. En dat is een sleutelprobleem in Parkinson-klachten.

Gebrek aan DPP-IV: een essentieel enzym

bron: BrainQ

Het DPP-IV enzym heeft meer dan 70 functies in het lichaam en is bijna in alle weefsels actief. Sommige mensen hebben een mutatie van het DPP-IV-gen waardoor ze aanzienlijk minder enzymen aanmaken. Dat kan diverse nadelige effecten hebben. Zo worden exorfinen niet goed afgebroken.

Exorfinen zijn opiaatachtige stoffen in bijvoorbeeld melk, granen en soja en kunnen endorfinereceptoren bezetten. Het DPP-IV enzym reguleert ook de hoeveelheid endorfinen in de hypothalamus en hippocampus. En naast talrijke andere functies, weten we sinds 10 jaar dat het DPP-IV enzym het amyloïde-eiwit afbreekt dat een rol speelt bij Parkinson.

Hoe kunnen voedingsstoffen helpen bij Parkinson-klachten

Bron: BrainQ

Plantstoffen en fyto-nutriënten met een gunstige invloed

Nu we een aantal mechanismen hebben beschreven die kunnen bijdragen aan het ontstaan of verergeren van Parkinson-klachten, zijn er ook plantstoffen ofwel fytonutriënten die een gunstig effect kunnen hebben op deze onderliggende mechanismen. En zo mogelijk ook op de bijbehorende klachten.

Er zijn bijvoorbeeld plantstoffen die:

• de gevoeligheid van endorfinen verbeteren doordat ze een opiaatantagonist-werking hebben;

• een mogelijke Th2-dominantie als gevolg van een teveel aan glutamaat kunnen neutraliseren;

• de neurotrofine ‘nerve growth factor’ kunnen activeren die de cellen van de eilandjes van Langerhans herstellen waar insuline wordt gemaakt en zo insulineresistentie verminderen;

• de vrijgave van dynorfine aansturen waardoor glutamaat geremd wordt;

• de cognitieve functies ondersteunen;

• de aanmaak van glutathion stimuleren tegen oxidatieve stress;

• als polyfenolen een antioxidantfunctie hebben en een neuro-protectieve werking hebben;

• een gunstig effect hebben op het darm-microbioom en ontstekingen verminderen die bijdragen aan het ontstaan van Parkinson.

Wil je meer weten over welke voedingsstoffen een positieve rol kunnen spelen bij het verloop van Parkinson?

Nederland Slank kan je verder begeleiden d.m.v. een persoonlijk voedingsplan en de juiste plantenstoffen. 

Het begint bij: de basis op orde brengen

Waar we begonnen in dit artikel met het benoemen van een aantal omgevingsfactoren, sluiten we daar nu ook mee af. Als je een falende gezondheid namelijk vergelijkt met een lekkend vat met tal van kleine en grotere gaatjes, dan is het belangrijk om zo veel mogelijk gaten te dichten. Dat vraagt een inspanning van degene die ziek is.

Het vraagt ook zelfreflectie en mogelijk begeleiding door anderen.

• Welke omgevingsfactoren kunnen bijvoorbeeld vermeden worden?

• Welke winst kan gehaald worden met gezonde voeding en aanvullende voedingsstoffen, zoals polyfenolen?

• Welke leefstijlgewoontes helpen niet en mogen worden aangepast? Denk aan het zorgen voor een regelmatige nachtrust, voldoende slapen, voldoende bewegen, actief investeren in plezier en ontspanning, het vermijden van alcohol, roken, drugs et cetera.

• Welke stressfactoren spelen nu een grote rol en kunnen (en moeten) worden aangepakt?

• Wat is de meest liefdevolle en optimale zelfzorg op dit moment?

Wat kan Nederland Slank betekenen?

Hoe meer ‘gaten er figuurlijk gedicht kunnen worden’, hoe groter de kans dat het lichaam tot gezondheidswinst kan komen. Heb je Parkinson of Parkinsonisme? We begrijpen dat het ingewikkeld is om alles zelf te doen. Nederland Slank biedt professionele begeleiding en ondersteunt bij endorfine herstel. 

De diëtisten bij Nederland Slank hebben naast hun opleiding tot diëtist ook een erkende opleiding tot orthomoleculair therapeut afgerond. Bij de behandeling en begeleiding van onze clienten combineren we relevante reguliere kennis met orthomoleculaire kennis. Hierdoor wordt er gebruik gemaakt vaan holistische aanpak.

De juiste leefstijl en voedingsadviezen kunnen namelijk een positief effect hebben op het ontstaan en het verloop van de ziekte van Parkinson. Wil jij weten wat de rol is van voeding en leefstijl bij het ontstaan en verloop van Parkinson? Je leest er alles over in deel 1 van dit artikel over Parkinson: Parkinson klachten behandelen met voeding

Disclaimer

De adviezen die zijn besproken in dit artikel vormen algemene richtlijnen en bevatten daarom bijvoorbeeld geen aanbevolen doseringen. Aan deze algemene adviezen kunnen geen rechten worden ontleend.

Bronnen

• Aryal, S. et al. (2020). The Pathology of Parkinson’s Disease and Potential Benefit of Dietary Polyphenols. Molecules, 25(19), 4382

• Bloem, B. (2019). Parkinson op Maat. [Video]. YouTube

• Flamend, L. (2018). Het endorfine herstelplan. Integrale epigenetica in de praktijk. BrainQ Publishing

• Helmich, R. (2019). Stress bij de ziekte van Parkinson. ParkinsonNEXT. [Video]. YouTube

• Rabiei, Z. et al. (2019). Phytotherapy in treatment of Parkinson’s disease: a review. Pharmaceutical Biology, 57 (1): 355-362