Zijn gluten slecht voor je?

Steeds meer mensen kiezen er de laatste jaren voor om brood en pasta te laten staan, of om er minder van te eten. Enerzijds omdat ze rijk zijn aan koolhydraten, anderzijds omdat ze gluten bevatten en die zouden schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo zouden gluten schade veroorzaken in je darmen en klachten als buikpijn, concentratieverlies en vermoeidheid veroorzaken.

In dit artikel bespreken we of gluten inderdaad slecht zijn voor je gezondheid en wat voor invloed gluten hebben op je lichaam en op je maag en darmen in het bijzonder. We gaan in op wat gluten precies zijn, in welke voedingsmiddelen ze voorkomen, wat de nadelen zijn van gluten en waarom je gluten volgens diverse onderzoeken beter kunt vermijden.

• Wat zijn gluten?

• Granen en voedingsmiddelen die gluten bevatten

• Een glutenintolerantie en glutenallergie uitgelegd

• Waarom iedereen beter gluten kan vermijden

• De gevaren van exorfinen in gluten

• 5 signalen van een mogelijke glutensensitiviteit

• De 10 beste alternatieven voor tarwe en gluten

Wist je dat Nederland Slank naast het geven van orthomoleculaire voedingsadviezen bekwaam is in het begeleiden van mensen met een glutenallergie of glutenintolerantie? Vraag hier jouw gratis eerste consult aan en maak kennis met onze unieke, persoonlijke aanpak!

Wat zijn gluten?

Gluten is de naam voor een bepaald soort eiwit dat voorkomt in diverse granen uit de tarwefamilie, waaronder tarwe, gerst en rogge. Gluten hebben diverse culinaire functies in voedingsmiddelen. Zo zorgt het in graanproducten voor een zachte, luchtige en stevige textuur en in brood zorgt het voor de elastische structuur waar gassen in kunnen blijven hangen, waardoor brood in staat is om te rijzen. Gluten worden om deze redenen dan ook regelmatig toegevoegd aan bewerkte voedingsmiddelen.

Gluten zijn heel plakkerig. De naam komt dan ook uit het Latijn, waar het ‘lijm’ betekent. Gluten komen enkel voor in planten, meer specifiek in granen. Voor een plant dienen gluten als reservevoeding. Gluten kunnen worden onderverdeeld in twee groepen eiwitten:

• Gliadines

• Glutenines

Gliadines en Glutenines vormen de belangrijkste opslageiwitten in granen uit de tarwefamilie. Ongeveer 60% tot 90% van alle eiwitten in tarwe bestaan uit deze twee vormen. Tarwe bevat ongeveer evenveel gliadines als glutenines.

Granen en voedingsmiddelen die gluten bevatten

Gluten komen van nature voor in graansoorten, maar ook aan bewerkte producten worden gluten toegevoegd vanwege de culinaire eigenschappen die het heeft. Granen waar gluten in voorkomen noemen we glutenbevattende granen. Dit zijn de volgende granen:

• Tarwe en tarwevarianten, zoals spelt en kamut

• Rogge

• Gerst en gerstvarianten, zoals gort

• Haver (van nature is haver glutenvrij, maak vaak is het 'verontreinigd' met gluten)

Zoals gezegd komen gluten ook in veel bewerkte producten voor. We hebben hieronder een lijst toegevoegd van populaire voedingsmiddelen die gluten bevatten:

• Couscous

• Tarwegriesmeel

• Bulgur

• Pastasoorten (spaghetti, macaroni, lasagnevellen)

• Havermelk

• Borrelnootjes

• Paneermeel en bloem

• Gepaneerd vlees, fruit en groenten

• Muesli en cruesli

• Bier

• Diverse sauzen (waaronder bechamelsaus)

• Sommige soorten ijs

• Sommige koekjes

• Diverse snoepjes

• Sommige cosmetica, zoals lippenstift

Een glutonintolerantie en glutenallergie uitgelegd

Steeds meer mensen volgen een glutenarm dieet vanwege de gezondheidsvoordelen dit zo’n dieet zou hebben. Er is echter veel verwarring over of gluten voor iedereen slecht zijn, of dat ze slechts voor mensen met een glutenallergie of glutenintolerantie slecht zijn.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het mijden van gluten heeft voor iedereen gezondheidsvoordelen. Echter, voor mensen die echt een glutenallergie of intolerantie hebben, is het noodzakelijk om geen gluten te eten, omdat ze er anders heel erg ziek van kunnen worden. Een andere vraag die mensen vaak hebben is: wat is nu precies het verschil tussen coeliakie, tarweallergie en glutensensitiviteit? We zullen daar hieronder kort op ingaan.

Coeliakie

Coeliakie is een aangeboren, chronische ziekte waarbij de darmwand afwijkend is. Er is daardoor sprake van een ontsteking van het slijmvlies in de dunne darm (duodenum). Wanneer deze ziekte niet wordt behandeld, ontstaat er serieuze schade aan de wand van de dunne darm. De enige ‘oplossing’ voor deze aandoening is een heel strikt glutenvrij dieet. De aandoening komt voor bij ongeveer 1% van de wereldbevolking, al ligt dit percentage in sommige landen hoger. Coeliakie wordt vaak al op jonge leeftijd vastgesteld middels een bloedonderzoek.

Tarweallergie

Een tarweallergie komt het meest voor bij kinderen, maar ook volwassenen kunnen ermee te maken hebben. Mensen met een tarweallergie hebben een abnormale reactie van het immuunsysteem op de eiwitten in tarwe en tarweproducten. Klachten kunnen verschillen van misselijkheid tot levensbedreigende anafylaxie. De klachten worden veroorzaakt door het consumeren of inademen van tarwe. Een tarweallergie is niet hetzelfde als coeliakie en het is zelfs mogelijk om beide aandoeningen te hebben.

Glutensensitiviteit en glutenovergevoeligheid

We spreken van een glutensensitiviteit of glutenovergevoeligheid wanneer je na het eten van gluten last krijgt van klachten rond de maag en darmen, zoals buikpijn en diarree, maar ook klachten als extreme vermoeidheid, ontstekingen in het lichaam of angstgevoelens kunnen hierbij horen. Er zijn maar weinig mensen bij wie het eten van gluten geen klachten veroorzaakt. Hier is gelukkig steeds meer over bekend, waardoor meer mensen ervoor kiezen om geen of minder voedingsmiddelen met gluten te eten, zoals brood en pasta.

Iedereen is eigenlijk in meer of in mindere mate gevoelig voor gluten. Hoeveel aantoonbare klachten je hebt, is afhankelijk van factoren als leefstijl, darmflora, etniciteit en gewicht. Er is vaak geen tarweallergie of coeliakie vast te stellen, maar toch ervaren veel mensen een vermindering van hun klachten wanneer ze glutenvrij eten.

Glutensensitiviteit is een erkende aandoening, al is nog altijd niet precies duidelijk waardoor de aandoening veroorzaakt wordt. Ook bij glutensensitiviteit biedt een glutenvrij dieet dus meestal soelaas. De laatste decennia geeft een toenemend aantal mensen aan klachten te ervaren na het eten van glutenhoudende producten. Er wordt steeds meer over geschreven en meer onderzoek naar gedaan. Een glutenvrij dieet wint wereldwijd dan ook aan populariteit.

Waarom iedereen beter gluten kan vermijden

Het is duidelijk dat je met een glutenintolerantie of glutensensitiviteit gluten dient te vermijden. Echter, steeds meer onderzoekers en gezondheidsprofessionals stellen dat het voor iedereen beter is om gluten te vermijden. Waar komt dit idee vandaan, en is het echt beter voor iedereen om gluten links te laten liggen?

Gluten is feitelijk een parapluterm voor een bepaalde eiwitsoort. Een andere naam voor deze eiwitsoort is prolaminen. Het nadeel van deze eiwitsoort is dat ze goed bestand zijn tegen onze spijsverteringsenzymen. Zo zijn ze resistent voor de protease-enzymen die de eiwitten in ons spijsverteringskanaal afbreken. Wanneer eiwitten niet volledig worden afgebroken, kunnen peptiden - onderdelen van eiwitten - via de darmwand ‘ontsnappen’ naar de rest van ons lichaam. Dit kan een immuunreactie veroorzaken die in verband wordt gebracht met diverse glutengerelateerde aandoeningen, zoals coeliakie. (1)

Gluten en auto-immuunziekten

Deze eigenschappen van gluten liggen aan de basis van diverse theorieën die stellen dat een glutenvrij dieet in meerdere gevallen goed kan zijn voor je gezondheid. Zo zou het mijden van gluten een positief effect hebben bij diverse auto-immuunziektes, zoals diabetes type I, reumatoïde artritis en uiteraard coeliakie. Onderzoek laat namelijk zien dat het eten van gluten reacties veroorzaakt in het lichaam die vergelijkbaar zijn met de reacties die voorkomen bij auto-immuunziektes. (2) Er zijn dan ook verschillende onderzoeken die laten zien dat een glutenvrij dieet voordelen heeft voor mensen met een auto-immuunziekte. (3)

Gluten en darmaandoeningen

Gluten worden ook in verband gebracht met diverse darmaandoeningen, zoals de ziekte de Crohn, Colitis Ulcerosa en Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). (4) Het is bovendien aangetoond dat gluten invloed hebben op de darmflora en darmbacteriën bij mensen met PDS en mensen met IBD, ofwel Inflammatoru Bowel Disease. (5)

Gluten en onze spijsvertering

Sommige studies laten zien dat ons lichaam een vrij complexe reactie heeft op tarwe, wat erop duidt dat het menselijk spijsverteringsstelsel wellicht niet geschikt is om de hoeveelheid gluten te verteren die we dagelijks binnenkrijgen met ons moderne, westerse voedingspatroon. (6) Ook bij aandoeningen zoals schizofrenie, fibromyalgie en endometriosis zijn verbanden aangetoond dat een glutenvrij dieet voordelen heeft. (7)

De gevaren van exorfinen in gluten

Exorfinen in gluten verdienen in deze context speciale aandacht. Exorfinen zijn morfineachtige deeltjes die voorkomen in gluten, zuivel, soja en spinazie. Heel kort gezegd: wanneer we te veel exorfinen binnenkrijgen, belasten ze de werking van ons endorfinesysteem. Normaal gesproken neutraliseren specifieke enzymen in ons lichaam, de DPP-IV enzymen, deze exorfinen. Door genetische factoren, omgevingsfactoren of een te veel aan exorfinen, ontstaat er in ons lichaam een exorfineoverbelasting. Dit veroorzaakt op haar beurt op lange termijn een endorfine resistentie.

Endorfineresistentie is nadelig voor onze gezondheid, aangezien het de aanmaak van dopamine en serotonine blokkeert. Het gelukshormoon endorfine is als het ware het ‘gaspedaal’ van ons beloningssysteem. Wanneer dit niet goed werkt of geblokkeerd wordt, heeft het sterkere prikkels nodig om geactiveerd te worden. We schreven er al eerder uitgebreid over in dit artikel.

Zowel het beloningssysteem als het stress-systeem worden in de hersenen aangestuurd door endorfine. Wanneer je beloningssysteem niet goed werkt en je een te hoge exorfinebelasting hebt, kun je allerlei klachten ervaren, zoals:

• Een 'leeg' gevoel

• Trek in suiker

• Overmatige consumptie van snoep en junkfood

• Verslavingen

• Compensatiegedrag, bijvoorbeeld meer spullen kopen

• Minder goed met stress kunnen omgaan

• Hersenmist

• Hoofdpijn

• Slecht slapen

• Chronische vermoeidheid

Bron: BrainQ

Gelukkig zijn er manieren om het tij te keren en om je beloningssysteem te herstellen. Nederland Slank biedt een speciaal Endorfine Herstelplan, waarbij een speciaal dieet wordt gevolgd om je beloningssysteem en je hormoonbalans te herstellen in je lichaam.

Wil je hier meer over weten? Lees dan meer hieronder in dit artikel, of neem contact met ons op via de website voor een gratis consult en ontdek wat wij voor jou kunnen betekenen!

5 Signalen van een mogelijke glutensensitiviteit

Zoals gezegd is het mogelijk om via bloedonderzoek vast te stellen of je coeliakie of een glutenallergie hebt. Een glutensensitiviteit is echter moeilijker vast te stellen. Onderstaande waarschuwingssignalen komen echter vaak voor bij mensen die glutensensitief zijn. Wanneer je deze klachten herkent, is het verstandig om te overleggen met een therapeut die gespecialiseerd is in de darmgezondheid en gluten. De orthomoleculair diëtisten van Nederland Slank kunnen voedingsadvies geven bij mensen die overgevoelig zijn voor gluten.

Opgeblazen gevoel & buikpijn

Wanneer je regelmatig last hebt van buikpijn en een opgeblazen gevoel, is dit een belangrijk signaal dat je wellicht overgevoelig bent voor gluten. Bijna 90% van de mensen die last hebben van een glutenovergevoeligheid kampt met deze klachten. (8)

Chronische vermoeidheid

Hoewel veel mensen bekend zijn met vaak vermoeid zijn, is het mogelijk een teken van een glutenovergevoeligheid wanneer je constant een vermoeid gevoel hebt. Zo’n driekwart van de mensen die overgevoelig is voor gluten heeft hier namelijk last van.

Afwijkende ontlasting

De helft van de mensen die gevoelig is voor gluten heeft geregeld last van afwijkende ontlasting, zoals diarree of juist constipatie. Wanneer je ontlasting licht van kleur is en een vieze geur heeft, is dit een signaal dat je darmen voedingsstoffen niet goed opnemen.

IJzertekort

Heb je vaker last van duizeligheid, een lage bloeddruk, kortademigheid of een vermoeid geval? Dit kan een teken van bloedarmoede zijn. Bloedarmoede wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een ijzertekort. Er is een verband tussen glutenintolerantie en ijzertekort, aangezien de dikke darm in het geval van glutenintolerantie voedingsstoffen, zoals ijzer, minder goed opneemt.

Gewichtsverlies

Wanneer je glutenintolerant bent, nemen je darmen voedingsstoffen vaak niet goed op. Zoals gezegd is waterige ontlasting een teken hiervan. Wanneer je niet voldoende voedingsstoffen opneemt, kan het zijn dat je afvalt, ook wanneer je gezond eet en veel vezels eet. Het is overigens altijd goed om bij onverklaarbaar gewichtsverlies andere - ernstige - ziektes uit te sluiten.

De 10 beste alternatieven voor tarwe en gluten

Wanneer je glutenvrij eet, is het geen probleem om genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen. We kunnen prima zonder gluten en zonder producten als tarwebrood en volkorenpasta in ons voedingspatroon. Het belangrijkste is om gezond en gevarieerd te blijven eten, zodat je geen belangrijke voedingsstoffen mist.

1. Vlees of tempeh

2. Vis

3. Eieren

4. Noten, zoals walnoten en hazelnoten

5. Zaden, zoals chipzaad en lijnzaad

6. Peulvruchten en andere groenten

7. Fruit

8. Gezonde oliën, zoals avocado-olie en lijnzaadolie

9. Glutenvrije granen, zoals gierst, teff en quinoa

10. Verse of gedroogde kruiden

Nederland Slank biedt graag ondersteuning bij het samenstellen van een persoonlijk voedingspatroon en is bekwaam in het helpen van mensen met een glutensensitiviteit. Door één-op-één begeleiding en persoonlijk voedingsadvies zorgen we ervoor dat jij barst van de energie en je gezond en fit voelt.

Veel mensen gingen je voor en hebben baat gehad bij het Endorfine Herstelplan in het bereiken en behouden van een gezonde hormoonbalans. Wil jij weten of het programma bij jou past? Vraag dan nu een gratis consult aan en zet de eerste stap naar een gezond en fit lichaam!

Bronnen

(1) Sergio Gutiérrez, Jenifer Pérez-Andrés, Honorina Martínez-Blanco, Miguel Angel Ferrero, Luis Vaquero, Santiago Vivas, Javier Casqueiro, Leandro B. Rodríguez-Aparicio, (2017), The human digestive tract has proteases capable of gluten hydrolysis. Geraadpleegd te 14 december 2021.

(2) Aristo Vojdani, (2015), Molecular mimicry as a mechanism for food immune reactivities and autoimmunity. Geraadpleegd te 13 december 2021. 

(3) Aaron Lerner, Yehuda Shoenfeld, Torsten Matthias, (2017), Adverse effects of gluten ingestion and advantages of gluten withdrawal in nonceliac autoimmune disease. Geraadpleegd te 14 december 2021. 

(4) Imran Aziz, Federica Branchi, Katherine Pearson, Josephine Priest, David S Sanders, (2015), A study evaluating the bidirectional relationship between inflammatory bowel disease and self-reported non-celiac gluten sensitivity. Geraadpleegd te 14 december 2021. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25719528/

(5) Tim Vanuytsel, Séverine Vermeire, and Isabelle Cleynen, (2013), The role of Haptoglobin and its related protein, Zonulin, in inflammatory bowel disease. Geraadpleegd te 14 december 2021. Https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3943850/

(6) Imran Aziz, Krit Dwivedi, David S. Sanders, (2016), From coeliac disease to noncoeliac gluten sensitivity; should everyone be gluten free?. Geraadpleegd te 14 december 2021. Https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26808363/

(7) Benjamin Niland, Brooks D. Cash, (2018), Health Benefits and Adverse Effects of a Gluten-Free Diet in Non–Celiac Disease Patients. Geraadpleegd te 14 december 2021. Https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5866307/

(8) Umberto Volta, Maria Teresa Bardella, Antonino Calabrò, Riccardo Troncone, Gino Roberto Corazza, (2014), An Italian prospective multicenter survey on patients suspected of having non-celiac gluten sensitivity. Geraadpleegd te 13 december 2021. Https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4053283/