Glutamaat en smaakversterkers
Glutamaat is een stofje dat het lichaam zelf aanmaakt, maar ook een stofje dat van nature in producten voorkomt, en regelmatig als E-nummer wordt toegevoegd aan verschillende producten. Een te veel aan Glutamaat in het lichaam kan verschillende klachten veroorzaken. Wilt u meer weten over de invloed van Glutamaat op de gezondheid? Lees dit artikel dan zeker even door.
In dit artikel bespreken we het volgende:
Wat zijn de gevolgen van een grote hoeveelheid glutamaat in het lichaam?
Wat zijn de risico- en overgevoeligheidsgroepen?
Duurzaamheid/milieuaspect van glutamaat
Smaakversterkers in voeding
Veel mensen willen, na bijvoorbeeld een lange werkdag, zo snel mogelijk een maaltijd op tafel zetten, die ook nog eens goed smaakt. Vaak worden er dan kant-en-klaar maaltijden of producten gekozen. Veel makkelijke, snelle en goedkope producten bevatten vaak veel smaakversterkers, denk maar aan producten als soepen en sauzen bijvoorbeeld. Veel van deze producten bevatten onder andere de smaakversterker E621, ook wel (mononatrium)glutamaat. Smaakversterkers toevoegen aan een product is een best wel goedkope manier om (extra) smaak te geven aan voedingsmiddelen.
Wat zijn smaakversterkers?
Smaakversterkers zijn stoffen die door fabrikanten aan voedingsmiddelen worden toegevoegd, om een smaak lekkerder, beter of intenser te maken. Alle smaakversterkers hebben een E-nummer. Dit betekent dat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid de stof (smaakversterker) onderzocht heeft, heeft goedgekeurd, en dat de stof veilig gebruikt kan worden. Een stof krijgt pas een E-nummer wanneer er met zekerheid aangegeven kan worden dat de stof niet schadelijk is voor onder andere de gezondheid. Wanneer een smaakversterker geen E-nummer heeft, komen ze niet in een product terecht.
Er zijn mensen die overgevoeligheidsreacties (klachten) ervaren na het eten van bepaalde voedingsmiddelen die E-nummers bevatten, zoals: hoofdpijn, hartkloppingen en buikpijn. Hierdoor willen sommige mensen producten die E-nummers bevatten het liefst vermijden. De klachten die kunnen ontstaan, kunnen natuurlijk een enorme overlast geven. Wanneer de klachten langer aan blijven houden en overlast geven, is het handig om contact op te nemen met bijvoorbeeld een huisarts. Voor mensen die geen klachten ervaren na het eten van producten met smaakversterkers of E-nummers, is het niet nodig om de E-nummers te vermijden. Maar het is natuurlijk je eigen keuze of je wel of geen producten met E-nummers wilt binnenkrijgen.
Smaakversterkers en overgewicht
Het is bij veel mensen bekend dat overgewicht ontstaat door het meer binnenkrijgen van calorieën dan het verbruiken van calorieën. Daarentegen zijn er nog veel meer andere factoren die bijdragen aan gewichtstoename.
Uit onderzoek is gebleken dat E621 (glutamaat) het hormoonsysteem kan ontregelen, waardoor de stof schadelijk is voor de hersenen en een eetlust-verhogende werking heeft. Het hierboven gesproken hormoonsysteem, regelt namelijk het honger- en verzadigingscentrum in het lichaam. Wanneer dit “systeem” ontregeld wordt, kan er een “storing” ontstaan waardoor de eetlust toeneemt, ook zonder dat het lichaam daadwerkelijk voeding nodig heeft. Met als gevolg dat er dus meer gegeten wordt.
Wat is Glutamaat (E621)?
MSG (mononatrium-glutamaat), is een natriumzout van glutaminezuur, een niet-essentieel aminozuur. Glutamaat komt van nature in verschillende voedingsmiddelen voor en wordt ook door het lichaam geproduceerd, voor een gezonde stofwisseling en hersenfuncties.
Ook bestaat mononatrium-glutamaat als E-nummer, namelijk E621. De E-nummers E621 t/m E637 zijn allemaal smaakversterkers, dus ook glutamaat (E621) is onder andere een smaakversterker. Het is een stof die wordt gewonnen uit granen en bieten. Vaak wordt beweerd dat Glutamaat voedsel lekkerder maakt, maar uit onderzoek blijkt dat feitelijk onjuist te zijn. Glutamaat (MSG) op zich, heeft eigenlijk weinig tot geen smaak. Het beïnvloedt het de smaakpapillen: Wanneer je voeding met MSG in je mond krijgt, gaan de smaakpapillen verder openstaan, waardoor de voeding beter wordt geproefd. MSG geeft een signaal door aan de smaakpapillen, waardoor de voeding nadrukkelijker wordt geproefd. Eigenlijk neemt MSG de smaakpapillen dus in de maling door de vijfde elementaire smaak: umami. Umami is de smaak van glutamaat (MSG), een hartige smaak in veel Japans eten. Vanwege de umami-smaak, zou het voedsel dat MSG bevat, volgens veel mensen beter smaken, dan producten zonder MSG. Glutamaat wordt onder andere veel gebruikt in kruidenmengsels of kruiden die gebruikt worden bij de bereiding van vis- en vleesgerechten. Het wordt toegevoegd aan kant-en-klare voeding, om minder goed smakend voedsel te “verbloemen”, en het toch goed te verkopen.
Glutamaat is niet alleen een E-nummer, maar is ook een stofje dat het lichaam zelf aanmaakt. Er wordt glutamaat geproduceerd in het lichaam bij (chronische of langdurige) stress en hypoglycaemie, maar ook bij mensen die een psychisch trauma hebben meegemaakt.
Glutamaat is een hulpstof. Het is een halffabricaat, er wordt namelijk altijd iets mee gedaan. Het wordt aan producten toegevoegd. Bijvoorbeeld om een product langer houdbaar te maken. Tegenwoordig zijn mensen eraan gewend dat er in veel producten E-nummers zitten.
Wat is het verschil tussen gebonden glutamaat en vrij glutamaat?
Er bestaan twee vormen van glutamaat: gebonden glutamaat en vrije glutamaten.
-
Gebonden glutamaten:
Deze vorm van glutamaat vinden we van nature terug in bepaalde voedingsmiddelen, zoals in tomaten. Deze gebonden vorm van glutamaat heeft geen schadelijk effect op ons lichaam.
-
Vrije glutamaten:
Vrije glutamaten, ook wel E621, komen niet in de natuur voor. Deze vorm wordt door de voedingsindustrie geproduceerd. Vooral bewerkte en kant-en-klare voedingsmiddelen zitten vol vrije glutamaten, deze zijn door de producenten aan de producten toegevoegd. Deze exogene vrije glutamaten hebben een schadelijk effect op onze cellen en ons DNA. E621 activeert NMDA-receptoren, wat op lange termijn voor stress kan zorgen. Daarnaast zorgt het ervoor dat je nooit verzadigd bent (dus niet vol zit), en dat je dus meer en door wilt blijven eten.
Hoe werkt glutamaat in het lichaam?
receptoren zijn belangrijk voor onze hersenfuncties zoals onze stemming en ons geheugen. Glutamaat heeft een tweevoudige werking. Dit houdt in dat het zowel een positief als een negatief effect kan hebben op het lichaam.
Een te veel aan glutamaat veroorzaakt verschillende klachten voor het lichaam, zoals stemmingswisselingen en problemen met leren en het geheugen. Ook kan een teveel aan glutamaat in het lichaam zorgen voor andere klachten, zoals:
-
Onrust
-
Stress
-
Piekeren
-
Toename van angsten
-
Mentale klachten zoals: lusteloosheid, depressieve gevoelens en angststoornissen.
-
Slaapproblemen zoals: problemen met inslapen of doorslapen.
Het effect van glutamaat op overgewicht en pijn
Wanneer er wordt gekeken naar overgewicht, stress en emotie-eten, kunnen we niet om glutamaat heen. Zoals eerder verteld wordt glutamaat als “smaakversterker” aan verschillende producten toegevoegd, maar wordt het ook door het lichaam geproduceerd voor een gezonde stofwisseling en hersenfuncties.
Glutamaat is een stofje dat het lichaam onder meer produceert (aanmaakt) bij:
-
Chronische stress
-
Insulineresistentie
-
Mensen die een psychisch trauma hebben meegemaakt
Het zorgt ervoor dat het dopamine- beloningssysteem en verzadigingssysteem niet meer goed werken, waardoor je dus geen vol gevoel hebt, en constant leegte ervaart en trek hebt.
Vooral suiker, zuivel, gluten en smaakversterkers in bewerkte voedingsmiddelen, hebben het effect om glutamaat te neutraliseren. Daarom krijgen we vooral trek in zulke voedingsmiddelen. Alleen het neutraliserende-effect van deze voeding duurt maar heel even, waardoor je het eten steeds moet blijven herhalen om het effect te behouden. Het wordt dan een soort troostvoeding. Hierdoor kunnen er een aantal gevolgen ontstaan, zoals: overeten, eetbuien, overgewicht en eetstoornissen. Een teveel aan glutamaat is ook vaak de oorzaak van het welbekende “emotie-eten”. Ook kan glutamaat bij sommige mensen zorgen voor chronische pijn en spanningen in de spieren en/of gewrichten.
Wanneer de hoeveelheid glutamaat in het lichaam afneemt, kunnen klachten minder worden, met als gevolg dat het leven weer prettiger kan worden.
Chinees-restaurant-syndroom
Op internet zijn er veel negatieve verhalen te vinden over het ontstaan van het “Chinees-restaurant-syndroom”. Het zou namelijk ontstaan door te veel inname van MSG (Mononatrium(sodium)glutamaat). In 1968 werd glutamaat voor het eerst gelinkt aan het “Chinees restaurant syndroom”. Het “Chinees restaurant syndroom is een allergische reactie die zich onder andere uit in een drukkend, opgeblazen en soms misselijk gevoel. Dit is dus een “syndroom” waarbij klachten worden ervaren na het eten van gerechten met een hoge concentratie MSG. Het wordt het “Chinees restaurant syndroom” genoemd, omdat de gerechten in Chinese restaurants vaak een grote hoeveelheid glutamaat bevatten.
Wat zijn de gevolgen van een grote hoeveelheid glutamaat in het lichaam?
Een hoge hoeveelheid (Mononatrium)glutamaat in het lichaam, kan ervoor zorgen dat het lichaam uit balans raakt. Het kan zorgen voor:
-
Een verminderde afgifte van het groeihormoon
-
Een verminderde mate waarin het lichaam glucose (suiker) uit het bloed kan verwerken; glucosetolerantie.
-
Insuline resistentie: het niet meer goed reageren op insuline door overgevoeligheid van het lichaam, waardoor suiker en zetmeel meteen in het bloed worden opgenomen als bloedsuiker.
-
Verhoogde triglyceride spiegel
-
Verhoogde eetlust: meer honger of trek krijgen (vooral in koolhydraten).
-
Het niet in staat zijn om de calorie-inname onder controle te houden.
Wat zijn de risico- en overgevoeligheidsgroepen?
-
Zwangere vrouwen; foetus
-
Zuigeling
-
(Jonge) kinderen
-
Ouderen
-
Ondervoede mensen
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat vooral jong zenuwweefsel gevoelig is voor E621, oftewel glutamaat. Er is gebleken dat glutamaat tijdens de ontwikkeling van het kind, mogelijk permanente schade kan aanrichten aan de hersenen en het zenuwstelsel. Ook kan het de kans op obesitas later vergroten.
Glutamaat kan door de placenta heen. Ook is er uit onderzoek gebleken dat glutamaat tijdens de zwangerschap geconcentreerd wordt in de foetale kant van de placenta, waardoor de foetus een hoge dosis glutamaat kan binnenkrijgen. Verder kan glutamaat ook in hoge dosis voorkomen in de moedermelk, waardoor zuigelingen het binnen kunnen krijgen wanneer de moeder dus producten met veel glutamaat inneemt. Wanneer glutamaat de bloedstroom bereikt die richting de hersenen gaat, kan dit dus zorgen voor een verhoogd risico op schade aan de hersenen en het zenuwstelsel tijdens de ontwikkeling van het kind. Daarom wordt voeding dat E621, glutamaat, bevat onder andere afgeraden voor deze groepen.
Daarnaast wordt glutamaat ook afgeraden voor mensen die een tekort hebben aan bepaalde voedingsstoffen, zoals bepaalde vitamines, mineralen, vetzuren of anti-oxidanten. Mensen die een voedingsstoffen-tekort kunnen hebben zijn bijvoorbeeld:
-
Mensen met een ongezond eetpatroon
-
Mensen, vooral ouderen, met ondergewicht
-
Mensen met eetstoornissen
Bij mensen die een voedingsstoffen-tekort hebben, wordt het risico op het ondervinden van schade door het binnenkrijgen van glutamaat namelijk groter.
Neuro-beschermende stoffen
aangeraden die een neuro-beschermende werking hebben, ook wel stoffen met een “bestrijdende werking”. Dit zijn dan stoffen die je via voeding of supplementen kunt binnenkrijgen. Hieronder staan een aantal voorbeelden van zulke stoffen:
-
Anti-oxidanten
-
B-vitamines: B2, B3, B5, B6, B9, B12
-
Magnesium
-
Vezels
-
Essentiële vetzuren: Omega-3 en Omega-6
Markttrends en ontwikkelingen
Tegenwoordig is Glutamaat te vinden in veel producten in de supermarkt. Vooral (kant-en-klare) smaakrijke voeding bevat Glutamaat, een voorbeeld hiervan is chips. Wanneer iemand chips op tafel zet, kun je er bijna niet vanaf blijven. Chips bevat namelijk Glutamaat, wat zorgt voor een goed gevoel in de mond. Door het signaal dat MSG doorgeeft aan de smaakpapillen, denken de hersenen dat het voedsel dat het eten erg lekker smaakt. Daarom wordt het vaak aan (goedkope) producten toegevoegd, omdat het door gebruik van Glutamaat makkelijk is om het lichaam in de maling te nemen. Daarentegen zit Glutamaat ook van nature in verschillende producten, zoals in tomaten.
Ook zorgt Glutamaat ervoor dat de hersenen geen signaal krijgen wanneer we vol zitten, waardoor de eetlust toeneemt zonder dat het lichaam voeding nodig heeft. Hier profiteerd de voedingsindustrie dan ook vaak van; meer honger is meer eten, en meer eten is meer kopen, dus meer geld (omzet).
Duurzaamheid/milieuaspect van glutamaat
Het is bekend dat het lichaam zelf Glutamaat aanmaakt, hiervoor is dan ook niet veel nodig. Daarentegen moet de kunstmatige vorm, ofwel het E-nummer, wel uit bepaalde grondstoffen ontstaan: Granen en bieten. Voor het gebruik van kunstmatige Glutamaat, wordt er dus gekeken naar de duurzaamheid en het milieuaspect van granen en bieten.
Kortom;
Glutamaat is niet alleen een E-nummer, maar is ook een stofje dat het lichaam zelf aanmaakt bij (chronische of langdurige) stress en insulineresistentie, maar ook bij mensen die een psychisch trauma hebben meegemaakt. Daarbij komt het van nature in voedingsmiddelen (zoals tomaten) voor, maar het wordt tegenwoordig ook steeds meer toegevoegd als E-nummer (smaakversterker etc.) aan voedingsmiddelen, zoals kant-en-klaar maaltijden. Aangezien Glutamaat de oorzaak kan zijn van verschillende klachten, is het belangrijk dat we de hoeveelheid glutamaat in het lichaam, goed op pijl houden.
