Het zenuwstelsel en het hormonale systeem werken voortdurend samen om het lichaam te helpen anticiperen op stress. Stressprikkels kunnen van verschillende aard zijn:
1. Stress kan plotseling optreden of chronisch zijn.
2. Stressprikkels variëren van milde stress tot levensbedreigende stress.
3. Stress kan zowel van interne oorsprong zijn, zoals in het lichaam zelf, als van externe oorsprong.
Er zijn twee hormonen die samenwerken om met stress om te gaan:
1. Adrenaline:
- Adrenaline reageert snel op acute en intense stressprikkels om de "vecht- of vluchtreactie" te activeren.
- Het verhoogt de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel.
- Het reguleert de bloedtoevoer naar belangrijke organen zoals spieren en hersenen, terwijl de bloedtoevoer naar minder belangrijke systemen zoals de spijsvertering wordt verminderd.
- Het schakelt het zenuwstelsel in, wat zich manifesteert in verwijde pupillen en een versnelde hartslag.
2. Cortisol:
- Cortisol is het tweede stresshormoon dat langzamer reageert op stressprikkels en de effecten van adrenaline deels neutraliseert.
- Het verhoogt de bloedsuikerspiegel, de bloeddruk (door natriumretentie en aldosteronachtige werking) en onderdrukt het immuunsysteem als ontstekingsremmer.
- Cortisol wordt ook vrijgegeven als reactie op ontsteking en volgt een dagelijks ritme met een piek in de ochtend.
Beide hormonen zijn van nature geoptimaliseerd voor kortdurende stressbelasting. Langdurige en intense stress, zoals die vaak voorkomt in de moderne samenleving, kan echter leiden tot een disbalans in het stresssysteem en de algehele gezondheid schaden. Een voorbeeld van hormonale disbalans als gevolg van stress is de bekende burn-out en bijnieruitputting. Helaas realiseren de meeste mensen zich pas de impact van stress wanneer de tol geëist wordt, terwijl dit vaak voorkomen kan worden.
Wat is de relatie tussen stress en menstruatieklachten?
Chronische stress kan invloed hebben op alle hormonale systemen in het lichaam. Dit kan merkbaar zijn in de werking van de schildklier, testikels en zelfs de eierstokken, wat kan leiden tot een onregelmatige menstruatiecyclus, verminderde vruchtbaarheid en menstruatiegerelateerde klachten. Voorbeelden hiervan zijn menstruatiepijn, stemmingswisselingen rond de menstruatie en eetbuien.
Hoe kunnen we het stresshormoon cortisol verlagen?
Soms lijkt stress onvermijdelijk, vooral in situaties zoals een vechtscheiding, reorganisatie op het werk of het verlies van een dierbare. Dit kan het gevoel van machteloosheid versterken, waarbij men het slachtoffer lijkt te zijn van stressvolle omstandigheden. Toch is het mogelijk om de impact van stress te verminderen.
Het stressmodel van Fransen bestaat uit drie krachten die in balans moeten zijn:
1. Innerlijke veerkracht: Dit vertegenwoordigt de mate van stressbestendigheid en wordt beïnvloed door factoren zoals fysieke gezondheid, mentale veerkracht, sociaal contact en passie voor werk en leven.
2. Objectieve druk: Dit is de werkelijke externe stressfactoren, variërend van dagelijkse stress tot traumatische gebeurtenissen.
3. Subjectieve druk: Dit verwijst naar hoe iemand stress ervaart en kan worden beïnvloed door persoonlijkheidstrekken zoals perfectionisme en compulsief gedrag.
Stress ontstaat wanneer er een langdurige onbalans is tussen deze drie factoren. Het is mogelijk om de invloed van deze factoren te veranderen om de balans te herstellen.
Voorbeelden van activiteiten en benaderingen om stress te verminderen en hormonale balans te herstellen zijn onder andere dansen, hormoonyoga, fietsen, mediteren, naar muziek luisteren, sauna, tai chi, visualisatietechnieken, wandelen, en de Wim Hof methode maar ook een goed werkend endorfine-systeem is belangrijk
Ik hoop dat dit overzicht je heeft geïnspireerd. Succes met het verbeteren van je levenskwaliteit! Als je vragen hebt over stress in relatie tot hormonen, aarzel dan niet om een consult aan te vragen.
